Артык Ховалыгның адын билбес кижи чок боор. Профессионалдыг журналист, 1990 чылдарда үнүп турган "Эне сөзү" солуннуң болгаш "Кадын" сеткүүлдүң кол редактору, Тываның херээжен чонун эвилелдеп чораан билдингир чогаалчывыс, шүлүкчүвүс.

Артык Хөм-Отуковна сөөлгү чылдарда Москва хоорайда чуртап чоруур. 2022 чылда Москвага 14 дугаар номун чырыкче ундурген. "Коңгулуур ыры" деп чаа номунче 41 сонет болгаш судур очулгазы кирген. 100 ном кылдыр парлаттынган, 94 арынныг ном. Номнуң баштайгы арынын чогаалчының уйнуу Мирослава Санчестиң чураан чуруу каастап турар.

Чаа номнуң актаашкын езулалы А.С. Пушкин аттыг Тыва Республиканың национал ном саңынга июль 26-да болуп эрткен. Аңаа чогаалчының кады ажылдап чораан журналист болгаш чогаалчы эштери, чоок кижилери, эге базымнарын кылырынга дузалашканы чогаалчы эштери келген. Чыглып келген чону Артык Хөм-Отуковнаның талантызынга мөгейип, чылыг-чымчак күзээшкиннерни чугаалааннар. Үр чылдар иштинде чогаалчыны таныыр кижилер солун сактыышкыннарын чугаалап, Артык Ховалыгны янзы-бүрү талаларындан таныштырганнар. "Артык Хөм-Отуковна - кайгамчык лириктиг чогаалчы, прозачы, очулдурукчу - деп, Тываның чогаалчылар эвилелиниң удуртукчузу Сайлыкмаа Комбу демдеглээн. - Ол тыва чечен чогаалдың улуг тывыжы, байлакшылы, очулга талазы-биле улуг рольду ойнап чоруур чогаалчы". Омар Хайямнын рубаилерин бир дугаар тыва дылче очулдурган талантылыг чогаалчы. Сарыг шажын судурларының очулгаларын "Кадын" сеткүүлүнге парлап чораан, херээженнер эвилелдериниң ассоциациязын тургузуп, идепкейжи ажылдап чораан. Тываның аңгы-аңгы булуңнарынче чогаадыкчы ужуражылгаларны, үнүүшкүннерни үргүлчү кылып, эрттирип чораан. "1990 чылда Тожу кожуунче үнүүшкүн үезинде Артык Хөм-Отуковна мени, черле суурга орус дыл башкызы болур мен деп чораан кижини, телевидениеге ажылдаарын саналдаан" - деп чогаалчы, журналист, Тыва Республиканың чогаалчылар эвилелиниң удуртукчузу Саяна Өндүр сактып чугаалаан. Ынчалдыр-ла тележурналистика-биле салымы холбаалыг апарып, Тываның билдингир журнализи апарган.

"Эне сөзү" болгаш "Кадын" сеткүүлүнге чаа-ла баштайгы базымнарын шенээн шүлүкчүлерниң, чогаалчыларның ажылдарын парлап, деткимчени көргүзүп чораанының ачызында, оларга кончуг улуг идигни берип, езулуг чогаалчы болурунга тепкиишти бергенин келген чон онзагайлап демдеглээн.

Оон аңгыда Артык Хөм-Отуковнаның кылып чорудуп чорааны хой-ниитичи ажылының ачызы база улуг. Тываның херээжен чонун эвилелдеп, ужуражылгалар эрттирип, солун-сеткүүлге үргүлчү херээжен чоннуң сүлде-сүзүүн көдүрүп, ону эң-не бедик деңнелге көдүрүп каан деп Тываның күрүне университединиң башкызы, чогаалчы Мария Күжүгет чугаалаан. Чогаадыкчы ажылдары школа программазынче кирип турар, а университет сургуулдары ооң шүлүк-чогаалдарының сайгарылгазын кылып, диплом ажылдарын бижип турар деп ол дамчыткан.

Актаашкын езулалынга Артык Хөм-Отуковнаның уруу Дарина Ховалыг база уйнуу Мирослава Санчес - номнуң чырыкче үнеринге үлүг-хуузун киирген уруглары, база келгеннер.

Чогаалчы Ховалыг Артык Хөм-Отуковна Республиканың уруглар ном саңынга 5 номну июль 21-де белекке бергенин сагындырып каалыңар.